Karara alınan nafakalar haczedilemez, rehin edilemez, takas konusu yapılamaz.
YOKSULLUK NAFAKASI NEDİR?
Türk Medeni Kanununun 175. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde hükmüne göre:
‘’Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.’’
Halk arasında bilinenin aksine yoksulluk nafakası isteme talebi kadına özel bir hak olmayıp, eşitlik ilkesinin gereği olarak erkek de bunu talep edebilecektir. Burada önemli olan talepte bulunanın boşanma yüzünden yoksulluğa düşme tehlikesinin bulunmasıdır. Mahkeme kararına göre toptan veya aylık (irat) şeklinde ödenebilir.
Nafaka davası açmak için illaki boşanma davası açma zorunluluğu bulunmamaktadır; ayrı yaşama durumunun olması da gerekmez. Eş ile ayrı yaşanmamışsa bile eğer eş ev ile ilgilenmiyorsa yoksulluk nafakasına ilişkin olarak dava açılabilecektir.
NAFAKA DAVASINDA KUSUR DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILIR?
Yoksulluk nafakası talebinde bulunan kişinin daha az kusurlu veya kusursuz olması gerekir. Burada belirtmek gerekir ki taraflar eşit kusurlu ise yoksulluk nafakası yine talep edilebilecektir, önemli olan karşı taraftan daha kusurlu olmamaktır.
Eğer taraflar anlaşmalı boşanma yolunu tercih etmişlerse anlaşmalı boşanma protokolünde belirtilmiş olan yoksulluk nafakası tutarı mahkeme tarafından dikkate alınacaktır.
Anlaşmalı boşanma söz konusu değilse kusurun belirlenmesi hususunda; özel nedenlere dayanılarak açılan boşanma davalarında davalı eş tam kusurlu sayılır (zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, terk ve akıl hastalığı). Evlilik birliğinin temelden sarsılması yani genel boşanma sebepleri ile açılan çekişmeli bir boşanma davasında ise daha fazla kusurlu olan tarafın nafaka talebiyle beraber boşanma talebi de reddolunacaktır.
NAFAKA DAVASINDA ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE VAR MIDIR?
Öncelikle önemle belirtmek gerekir ki yoksulluk nafakası hakim tarafından re’sen göz önünde bulundurulup hükmedilen hususlardan birisi değildir. Hakim burada kişinin talebiyle bağlıdır; dolayısıyla yoksulluk nafakası için talepte bulunmak gerekir. Bu talep boşanma davası ile beraber yapılabileceği gibi boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde ayrı olarak da talep edilebilir. Ancak tarafımızca bu istemin boşanma davası ile beraber yapılması tavsiye edilir; böylelikle yargılama boyunca ‘tedbir nafakası’ da alınmış olup sonrasında ayrı bir dava açılarak ek bir harç ödemesine de gerek kalmamış olacaktır.
Mahkeme nafaka alacağına hükmettiğinde bu ilam icra takibine konu edilerek geçmişe yönelik 10 yıllık alacak da tahsil edilebilecektir.
NAFAKANIN ARTTIRILMASI/EKSİLTİLMESİ DAVASI
Yoksulluk nafakasının irat şeklinde ödenmesine karar verilmişse, nafaka ödemekle yükümlü olan tarafın maddi durumunun değişmesi veyahut hakkaniyetin gerektirdiği durumlarda nafaka arttırılabilir veya azaltılabilir. Son zamanlarda artan enflasyon nafaka artırım davalarının artmasına sebebiyet vermektedir. Bu davayı açma hakkı herhangi bir hak düşürücü süreye tabi değildir.
YOKSULLUK NAFAKASININ KALDIRILMASI
Belirtildiği üzere yoksulluk nafakası süresiz olarak hükmedilebilecektir. Ancak kanunda belirlenen nedenlerin gerçekleşmesi halinde nafakanın kesilmesi de mümkündür. Bu nedenler:
- Taraflardan birinin ölümü,
- Nafaka alacaklısının evlenmesi halinde, nafaka kendiliğinden kesilecektir.
Ayrıca aşağıdaki durumlarda nafaka mahkeme kararı ile kesilecektir:
- Nafaka alacaklısının yoksulluğunun sona ermesi,
- Haysiyetsiz hayat sürülmesi,
- Nafaka alacaklısının resmi nikah olmasa bile bir başkası ile evlilik dışı fiili olarak birlikte yaşanması.
SÜRESİZ NAFAKA HUKUK SİSTEMİMİZDEN KALDIRILACAK MI?
Türk Medeni Kanunu birkaç hafta süren evliliklerde dahi boşanma halinde süresiz nafakaya hükmedilebilmesine olanak vermektedir ve bu durum özellikle son zamanlarda birçok alanda tartışmaya konu edilmiştir. Gündemde olması ve ilerleyen zamanlarda bu konuyla ilgili olarak yeniliklerin gelmesi beklenmesine karşın henüz bunun hakkında bir yasal düzenleme getirilmemiştir.
YOKSULLUK NAFAKASI DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME NERESİDİR?
Nafaka davası eğer boşanma davası ile beraber açılmışsa boşanmaya bakacak olan mahkeme yoksulluk nafakasının bağlanması hakkında hüküm vermeye yetkili olacaktır.
Yoksulluk nafakası boşanma davasından ayrı olarak açıldıysa Türk Medeni Kanunumuzun 177. maddesine göre:
“Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.”
Görevli mahkeme ise Aile Mahkemesi olduğundan dolayı nafaka alacaklısının yerleşim yerindeki Aile Mahkemesi görevli ve yetkili mahkeme olacaktır.