Nafaka, Türk Medeni Kanunumuzda düzenlenmiş olan hallerin varlığı halinde, mahkeme kararıyla: Bir eşin, diğer eşe veya bir kişinin, yardıma muhtaç olan yakınına ödemekle yükümlü tutulduğu ödenektir.
Nafaka, yalnızca boşanan eşler arasında uygulanacak olan bir hukuki müessese değildir. Kişi, yardıma muhtaç olan yakınına da bir ödeme yükümlülüğü altında bulunabilir.
Nafaka Nedir?
Nafaka; birinin geçindirmekle yükümlü bulunduğu kimselere, mahkeme kararıyla bağlanan aylık olarak ifade edilir.
Nafaka; bir kişinin boşanma, ayrılma veya belirli bir yaşam koşulunun sonucunda, diğer kişiye maddi destek sağlamak amacıyla ödediği parayı ifade eder.
Nafaka Çeşitleri Nedir?
Türk Medeni Kanunumuz tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, iştirak nafakası ve yardım nafakası olmak üzere 4 çeşit nafaka tipini düzenlemektedir.
- Tedbir Nafakası: Boşanma davası açılmadan önce veya açıldıktan sonra herhangi bir eşin veya ergin olmayan çocukların (18 yaşından küçük çocuklar) geçinmesini sağlamak üzere hükmedilen nafaka türüdür. Bu nafakaya hükmedilebilmesi için kusur şartı aranmaz.
- İştirak Nafakası: Boşanma davası neticesinde; velayet kendisine bırakılmayan eşin, ergin olmayan müşterek çocuğun giderlerine kendi ekonomik imkanları doğrultusunda katılması amacıyla hükmedilen nafakadır.
- Yoksulluk Nafakası: Boşanma hükmüyle birlikte somut olayın gereklerine göre boşanmada daha ağır kusurlu olmayan, ekonomik olarak yoksulluğa düşecek olan ve diğer eşe nazaran ekonomik olarak daha elverişsiz durumda olan eşe, diğer eşin ödeyeceği nafaka türüdür.
- Yardım Nafakası: Yardım nafakasının boşanma davası veya evlilik ile bir ilişkisi yoktur. Bir kimsenin, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan altsoy ve üstsoyu ile kardeşlerine ödediği nafaka çeşididir.
Nafaka Ne Kadar Süre Ödenir?
Nafakanın ne kadar süre boyunca ödeneceği hususu, her bir nafaka türü açısından farklı değerlendirmeye tabi tutulabilir.
Tedbir nafakası (DAHA ÖNCEKİ TEDBİR NAFAKASI MAKALEMİZE LİNK VEREBİLİRİZ), dava sonuçlanıncaya kadar verilir. Yoksulluk nafakası(DAHA ÖNCEKİ YOKSULLUK NAFAKASI MAKALEMİZE LİNK VEREBİLİRİZ); eşlerden biri ölünce, nafaka alacaklısı olan eş bir başkasıyla evlenince veya nafaka alacaklısının yoksulluk durumu ortadan kalkınca sona erer. İştirak nafakası, müşterek çocukların 18 yaşını doldurmasıyla sona erer. Yardım nafakası ise yardıma muhtaç olma durumu ortadan kalkınca sona erer.
Nafaka Ödenmezse Ne Olur?
Nafaka, mahkeme kararı ile yerine getirilmesi gereken bir yükümlülüktür. Nafaka ödenmediğinde öncelikle icra işlemleri başlatılır. İcra ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde nafaka borcu ödenmelidir. Nafaka icra dosyasına ödenmezse, maaş haczi yapılır. Maaş haczi yetersizse malvarlığı haczedilir.
Hacze rağmen nafakanın tamamı ödenmezse, icra ceza mahkemesine tazyik hapsi talebiyle şikayet yapılır.
Nafakada Tazyik Hapsi Nedir?
Nafaka ödenmezse 3 aya kadar tazyik hapis cezası uygulamak mümkün olur. Tazyik hapsi ödeme yapılması için en fazla 3 ay sürecek bir nevi disiplin hapsi demektir.
Nafaka Borcunda Tazyik Hapsi Ne Zaman Verilir?
Nafaka borcunda tazyik hapsi cezasının verilmesi için nafakanın ödenmemiş olması gerekir. Şikayet sebebiyle görülen davada hapis cezası verilirse, ceza ertelenemez ve paraya çevrilemez. Sadece ödeme yapılması halinde tazyik hapsi cezası kalkar. Eğer borçlu halihazırda hapisteyse, nafakayı ödediğinde tahliye edilir.
Üç aylık tazyik hapsi yatmakla nafaka borcu ödenmiş olmaz. Üç aylık hapis cezasından sonra nafaka yükümlülüğü birikmiş nafaka borcu olarak devam edecektir. Ancak yeniden şikayet yoluyla aynı nafaka borcuna ilişkin hapis cezası verilemez.
Nafaka Yükümlüğünün İhlali Suçu Nedir?
Nafaka yükümlülüğünü ihlali suçunun oluşması için ve nafaka yükümlüsünün cezalandırılması için birtakım şartlar aranmaktadır. Bu şartlar aşağıda sayılmıştır:
- Nafaka ödenmesi, bir mahkeme kararına dayanmalıdır.
- Aylık nafakanın tahsili için icra takibi başlatılmış olmalıdır.
- Ödeme emri nafaka borçlusuna tebliğ edilmiş olmalıdır.
- Borçlu nafakayı ödememiş olmalıdır.
- İcra emrinin tebliği ile icra mahkemesine şikayet tarihi arasında 1 aylık nafaka borcu doğmuş olmalıdır.
- Şikayet hakkı tebliğden itibaren 3 ay ve her halde nafaka doğduktan itibaren 1 yıl içinde kullanılmalıdır.
Nafaka borçlusu nafakanın kaldırılması veya azaltılması için dava açmamış olmalıdır. Eğer nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle bir dava derdest ise, tazyik hapsi bekletilir ve davanın sonucuna göre uygulanır.
Nafaka Ödenmezse Nereye Şikayet Edilir?
Nafaka borcu ödenmezse, tazyik hapsi talepli şikayet için görevli mahkeme icra ceza mahkemesidir. Bu şikayette yetkili mahkeme ise icra takibinin başlatıldığı yer icra ceza mahkemesidir.
Nafaka Ödenmezse Şikayet Süresi Ne Kadardır?
Nafaka ödememe sebebiyle icra mahkemesine şikayet süresi 3 aydır. Nafaka borcuna karşı 3 ay içinde şikayet yapılmazsa, şikayet hakkı düşecektir. Ödeme vade tarihinden itibaren 3 aylık süre kaçırılmamalıdır.
Nafaka Kaç Ay Ödenmezse Dava Açılır?
Nafaka genellikle her ay peşin olarak ödenir. Bunun yanında nafakanın taksitle veya toplu olarak ödenmesine karar verilebilir. Nafakanın ödenmesi için icra ceza mahkemesinde şikayette bulunarak dava açabilmek için en az 1 ay gecikmiş nafaka borcu bulunmalıdır. Borcun muacceliyetinden itibaren 3 ay ve her halukarda 1 yıl geçmişse ceza davası açılamaz.
Nafaka Davası Nedir?
Nafaka davası, çekişmeli veya anlaşmalı boşanma sırasında nafaka talebinde bulunmamış olan tarafın, boşanma kararının kesinleşmesinin ardından nafaka talebinde bulunması durumunda açılır. Boşanma ile birlikte nafaka talep edilmemiş olması, sonradan nafakanın talep edilemeyeceği anlamına gelmez.
Anlaşmalı boşanma davasında yoksulluk nafakası talebinde bulunulmaması veya bu haktan açıkça feragat edilmiş olması halinde sonradan süresi içerisinde nafaka davası açılarak yoksulluk nafakası talebinde bulunulması mümkün değildir. Çünkü haktan açıkça feragat edilmişse zaten mevcut olan bir hak yoktur; feragat edilmemiş, ancak herhangi bir talepte bulunulmamış ve bu nedenle yoksulluk nafakasına hükmedilmemiş ise de, yoksulluk nafakasının şartlarından birinin kusur durumunun tespiti olmasından dolayı sonradan yoksulluk nafakasına hükmedilemez. Çünkü anlaşmalı boşanma davasında herhangi bir kusur tespitinde bulunulmamış olur.
İştirak nafakasında ise çocuğun üstün yararına ve kamu düzenine ilişkin bir husus olduğu için ve kusur şartı aranmadığı için, velayet hakkı kendisinde bulunan taraf diğer tarafa karşı her zaman iştirak nafakası talebiyle dava açabilir.
Nafaka Davasında Görevli Mahkeme Hangisidir?
Nafaka davalarında görevli mahkeme, Aile Mahkemesidir. Aile Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde ise görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’dir; Asliye Hukuk Mahkemesi bu davalara Aile Mahkemesi sıfatıyla bakar. Şikayet söz konusu ise icra mahkemeleri görevlidir.
Nafaka Davası Devam Ederken Nafaka Ödenirse Ne Olur?
Nafaka davası veya şikayet davası devam ederken nafakanın ödenmesi halinde, tazyik hapsi uygulanmaz ve ceza verilmez.
Nafaka Borcunda Zamanaşımı Ne Kadardır?
Mahkeme kararlarının zamanaşımı 10 yıldır. Bu nedenle de hukukumuzda nafaka borcunun tahsili için 10 yıllık bir zamanaşımı öngörülmüştür. Nafaka borcunun tahsil edilmesi için 10 yıl içinde hukuki bir yolla başvurulmazsa, nafaka borcu eksik borç haline gelir.
Nafaka Ödenmezse Maaşım Haciz Edilir Mi?
İş Kanunu m. 35 uyarınca maaş haczi aylık ödenmesi gereken ve güncel nafaka borçları için maaşın tamamına yapılabilir ancak uygulamada genelde ¼’ü haczedilir. Ayrıca emekli maaşı da haczedilebilir. Bunlar güncel nafaka borcu için söz konusudur. Eski ve birikmiş nafaka borcu için ancak maaşın veya emekli maaşının ¼’ü haczedilebilir.
Birikmiş Nafakalar İçin Ne Yapılabilir?
Birikmiş nafaka ödenmiyorsa, icra takibi başlatılarak tahsil edilebilir. Birikmiş nafakada geçmişe dönük 10 yıl için icra başlatılabilir. Birikmiş nafaka alacaklarına ilişkin maaş hacizlerinde, öncelikle o ayın nafakasının tamamı borçlunun maaşından kesilir. Maaşın geri kalan miktarının ¼’ü ise, birikmiş nafaka borcunu kapatmak için kesilmeye devam eder.
Diğer nafakalardan farklı olarak birikmiş nafaka alacağı için ceza mahkemesine şikayette bulunulamaz.
SONUÇ
Nafaka, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş ve mahkeme kararı ile uygulanacak bir ödenek türüdür. Nafaka, yalnızca boşanma gibi özel durumlarla sınırlı kalmayıp bir kişinin yardıma muhtaç yakınlarına da ödenebilir. Türk hukukunda nafaka çeşitleri; tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, iştirak nafakası ve yardım nafakası olarak dört farklı türe ayrılmaktadır. Her bir nafaka türünün uygulanma şartları ve ödeme süreleri farklıdır.
Nafakanın ödenmemesi durumunda, icra işlemleri başlatılabilir ve belirli bir süre içinde ödeme yapılmaması halinde tazyik hapsi uygulanabilir. Nafakanın ödenmemesi, ayrıca nafaka yükümlülüğünün ihlali suçunu oluşturabilir ve şikayet yoluyla cezai işlemler başlatılabilir. Nafakanın ödenmemesi durumunda, ilgili icra ceza mahkemesi, gerekli işlemleri başlatır ve borçluya cezai yaptırımlar uygulanabilir.
Nafaka davaları, boşanma davalarının ardından veya nafaka talebinde bulunmayan bir tarafın, boşanma kararının kesinleşmesinin ardından açılabilir. Nafaka borçları, hukuki yollara başvurulmadan 10 yıl boyunca tahsil edilebilecektir. Ancak, ödenmeyen nafakaların icra takibi ile tahsil edilmesi mümkündür ve bu süreçte maaş haczi ve diğer haciz yöntemleri uygulanabilir.
Nafaka; eşlerin ve yakınların ekonomik ihtiyaçlarının karşılanması adına önemli bir hukuki düzenlemedir. Nafaka yükümlülüğünün yerine getirilmemesi, hem hukuki hem de cezai sonuçlar doğurabileceği için, borçluların bu yükümlülüğü yerine getirmesi büyük önem taşır.