Günümüzde sigorta sektörü, bireylerin ve kurumların risklerini güvence altına almak adına önemli bir rol üstlenmektedir. Ancak, sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan anlaşmazlıklar zaman zaman taraflar arasında çeşitli sorunlara yol açabilmektedir. Bu tür uyuşmazlıkların hızlı, etkin ve adil şekilde çözülmesi hem sigortalıların haklarının korunması hem de sektörün sağlıklı işleyişi açısından büyük önem taşımaktadır. İşte bu noktada Sigorta Tahkim Komisyonu devreye girerek, mahkemelere gitmeden, daha ekonomik ve uzman kişiler tarafından uyuşmazlıkların çözümünü mümkün kılmaktadır.
Tahkim sistemi genel anlamda alternatif uyuşmazlık çözüm yollarından biri olarak bilinirken, sigorta alanında bu mekanizmanın işleyişi ve avantajları daha özel bir önem kazanır. Sigorta Tahkim Komisyonu, taraflara zaman kaybı yaşatmadan, maliyetleri azaltarak ve gizlilik ilkesi çerçevesinde çözümler sunmayı amaçlamaktadır.
Tahkim Nedir?
Tahkim; taraflar arasında doğan uyuşmazlıkların devletin resmi yargı organları yerine, tarafların üzerinde anlaştığı ve genellikle konunun uzmanı olan hakem veya hakem kurulları tarafından çözümlendiği alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir.
Uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözülebilmesi için, öncelikle konunun tahkime elverişli olması ve taraflar arasında geçerli bir tahkim anlaşmasının bulunması gerekmektedir. Tahkim anlaşması, ayrı bir sözleşme olabileceği gibi, esas sözleşme içerisinde bir madde olarak da yer alabilir.
Modern hukuk sistemlerinde uyuşmazlıkların çözümünde esas yol devlet mahkemeleridir ancak tahkim yolu bu kuralın istisnasını oluşturur. Özellikle ticari, yatırım ve sigorta gibi teknik ve uzmanlık gerektiren alanlarda, devlet yargısına göre daha hızlı, ekonomik ve uzman bir çözüm sunduğu için tahkim yöntemi ön plana çıkmaktadır.
Tahkim sürecinde tek bir hakem veya birden fazla hakemden oluşan hakem heyeti, tarafların sunduğu delil ve beyanlar ışığında uyuşmazlığı bağlayıcı ve kesin nitelikte bir karara bağlar. Taraflar, gerçek veya tüzel kişi olabilir ve hakemler genellikle tarafların karşılıklı onayıyla belirlenir.
Bu yönleriyle tahkim, hem zaman hem de maliyet açısından taraflara önemli avantajlar sunmakta ve aynı zamanda gizlilik ilkesine dayandığı için tarafların ticari itibarlarını koruma imkânı da sağlamaktadır.
Tahkim Yoluna Neden Başvurulur?
Devlet mahkemelerinde görülen davaların sayısındaki artış, yargı sisteminde ciddi bir iş yükü oluşturmakta ve bu durum davaların uzun yıllar sürebilmesine neden olmaktadır. Özellikle ticari uyuşmazlıklarda sürecin uzaması taraflar açısından sadece maddi değil, aynı zamanda manevi anlamda da yıpratıcı olabilmektedir. Ticari ilişkilerde zamanın doğrudan ekonomik değere sahip olması nedeniyle, hızlı ve etkin çözümler büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, taraflar aralarındaki uyuşmazlıkların çözümü için tahkim yolunu tercih edilerek süreci daha kısa sürede sonuçlandırmayı hedeflemektedir.
Tahkim yargılaması, tarafların talebi üzerine başlamakta ve uyuşmazlık genellikle 6 ay gibi görece kısa bir süre içinde hakem veya hakem kurulu tarafından karara bağlanmaktadır. Bu süre, devlet yargısında görülen benzer davalara kıyasla oldukça hızlıdır ve taraflara zaman kaybı yaşatmadan nihai sonuca ulaşma imkânı tanır.
Ayrıca tahkim süreci, devlet mahkemelerinin aksine gizli olarak yürütülür. Bu durum, özellikle ticari sırların korunması ve şirketlerin itibarının zedelenmemesi açısından büyük avantaj sağlamaktadır. Ticaret hayatında güven ve gizliliğin ön planda olması, tarafları tahkim gibi özel ve kapalı yargılama süreçlerine yönlendirmektedir. Bu sayede taraflar; uyuşmazlıklarını kamuoyunun bilgisine sunmadan, gizlilik içinde ve itibar kaybı yaşamadan çözme imkânı bulmaktadır.
Sigorta Tahkim Komisyonu Nedir?
Sigorta Tahkim Komisyonu, sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların mahkemeye gitmeden daha hızlı, daha ekonomik ve uzman kişiler aracılığıyla çözülmesini sağlamak amacıyla kurulmuş özel bir yapıdır. Bu komisyon, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesi uyarınca faaliyet göstermekte olup, Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği bünyesinde yer almaktadır.
Komisyonun görev alanı, sigorta ettiren kişilerle sigorta şirketleri arasında çıkan uyuşmazlıklarla sınırlıdır. Amaç, taraflara etkin ve pratik bir uyuşmazlık çözüm mekanizması sunmaktır.
Komisyonun yapısı ise farklı kurumlardan gelen temsilcilerle oluşturulmuştur. Bu kapsamda; Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı temsilen bir kişi, Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği’nden iki temsilci, bir tüketici derneği temsilcisi ve Bakanlık tarafından belirlenen bir hukukçu akademisyen yer alır. Bu çok yönlü yapı sayesinde hem sigorta sektörü hem de tüketici hakları gözetilerek adil bir karar mekanizması hedeflenmektedir.
Hangi Konularda Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvurabilirim?
Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurulabilecek uyuşmazlıklar, yalnızca sigorta sözleşmesine dayalı ve komisyona üye bir sigorta şirketi ile yaşanan anlaşmazlıklarla sınırlıdır.
Komisyona başvuru yapabilmek için öncelikle ilgili sigorta şirketine talebinizi yazılı olarak iletmiş olmanız gerekmektedir. Bu başvuruya karşı sigorta şirketi talebinizi reddetmişse ya da 15 iş günü içerisinde (zorunlu trafik sigortalarında da 15 gün) herhangi bir yanıt vermemişse, artık Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yapma hakkınız doğar.
Komisyon; trafik kazaları, sağlık sigortası, konut veya hayat sigortası gibi çeşitli sigorta branşlarında, taraflar arasında yaşanan sözleşmesel uyuşmazlıkların çözümünde devreye girer. Ancak unutulmaması gereken önemli bir nokta, başvuru yapılacak sigorta kuruluşunun mutlaka Komisyona üye olması gerektiğidir. Üye olmayan kuruluşlarla yaşanan anlaşmazlıklar Komisyon tarafından değerlendirilemez.
Sigorta Tahkim Komisyonuna Nasıl Başvuru Yapılır?
Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yapabilmek için öncelikle sigorta şirketine doğrudan yazılı bir talepte bulunmuş olmanız gerekmektedir. Bu başvuru, uyuşmazlığın Komisyon önüne gelmesinden önceki zorunlu ilk adımdır. Sigorta şirketi, talebinize yazılı olarak nihai bir cevap verdiyse ancak bu yanıt sizi tatmin etmediyse veya başvurunuzdan itibaren 15 iş günü içinde herhangi bir cevap alamadıysanız, artık Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yapma hakkınız doğar. (Trafik sigortalarında bu süre de 15 gündür.)
Başvuru süreci oldukça basittir. Komisyonun resmi internet sitesinden ya da doğrudan Komisyondan temin edebileceğiniz başvuru formunu eksiksiz şekilde doldurup imzalamanız gerekir. Ayrıca belirlenmiş olan başvuru ücretini yatırdıktan sonra, başvurunuza ilişkin iddialarınızı destekleyen belgeleri de ekleyerek dosyanızı hazırlamalısınız. Tüm bu evrakları posta yoluyla veya şahsen Sigorta Tahkim Komisyonuna ulaştırarak başvurunuzu tamamlayabilirsiniz.
Bu sistem; özellikle sigorta uyuşmazlıklarında hızlı, pratik ve mahkemeye göre daha az masraflı bir çözüm yolu sunmaktadır.
Kimler Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvurabilir?
Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuruda bulunma hakkı, sigorta sözleşmesine taraf olan veya bu sözleşmeden doğrudan yarar sağlayan gerçek ya da tüzel kişilere aittir. Başka bir söylemle; sigorta ettiren, sigortalı ya da sigorta sözleşmesinde menfaattar olarak belirtilen kişiler, üye sigorta şirketleriyle yaşadıkları uyuşmazlıkların çözümü için Komisyona başvuru yapabilirler.
Ancak bu başvuru hakkının doğabilmesi için öncelikle ilgili sigorta şirketine yazılı bir başvuru yapılmış ve bu başvurunun reddedilmiş ya da süresi içinde (15 iş günü) yanıtlanmamış olması gerekir. Komisyona başvurulacak uyuşmazlık mutlaka sigorta sözleşmesinden kaynaklanmalı ve karşı tarafın Sigorta Tahkim Komisyonuna üye bir sigorta kuruluşu olması gereklidir.
Ayrıca bir önemli husus da, aynı uyuşmazlığın daha önce bir mahkemeye, Tüketici Hakem Heyetine veya Hukuk Muhakemeleri Kanunu kapsamında başka bir tahkim merciine götürülmemiş olmasıdır. Bu durumlar söz konusuysa, Sigorta Tahkim Komisyonu ilgili başvuruyu değerlendirme yetkisine sahip değildir.
Her Uyuşmazlık İçin Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvurabilir Miyim?
Sigorta Tahkim Komisyonuna yapılacak başvurularda, uyuşmazlığa neden olan olayın (rizikonun) gerçekleştiği tarih büyük önem taşımaktadır. Komisyon; yalnızca tahkim sistemine üye olan sigorta kuruluşlarının, üyelik tarihinden sonra gerçekleşen olaylara ilişkin başvuruları değerlendirmeye alır. Bu nedenle, başvuru yapmadan önce, ilgili sigorta şirketinin Sigorta Tahkim Komisyonuna ne zaman üye olduğunu kontrol etmek gereklidir. Bu bilgiye Komisyonun resmi internet sitesinde yer alan “Üye Sigorta Kuruluşları” sayfasından ulaşabilirsiniz.
Eğer uyuşmazlığa konu olay, sigorta şirketinin Komisyona üyelik tarihinden önce meydana gelmişse, genel kural olarak Komisyon bu başvuruyu incelemeye alamaz. Ancak istisnai bir durum olarak; taraflar açık ve yazılı bir anlaşma yaparak, geçmiş bir rizikoya ilişkin olarak da Komisyonun devreye girmesini kararlaştırabilirler. Bu durumda Komisyon, tarafların bu açık irade beyanı doğrultusunda başvuruyu değerlendirebilir.
Zorunlu sigortalar açısından ise durum biraz farklıdır. 18 Nisan 2013 tarihinden sonra meydana gelen uyuşmazlıklarda, ilgili sigorta şirketi Komisyona üye olmasa dahi başvuru yapılması mümkündür. Bu düzenleme, özellikle zorunlu trafik sigortası gibi alanlarda sigortalının hak arama imkânını genişletmeyi amaçlamaktadır.
Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvururken Hangi Belgeler Aranır?
- Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yaparken, başvuru formunun eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurulup imzalanmış olması şarttır. Bu formu Komisyonun resmi internet sitesinden veya doğrudan Komisyon bürosundan temin edebilirsiniz.
- Başvurunuzda ayrıca, ilgili sigorta şirketinden talebinize ilişkin aldığınız nihai olumsuz yanıt veya trafik sigortası gibi özel durumlarda, başvurunuzdan itibaren 15 iş günü içinde cevap alamadığınızı gösteren belgeler de bulunmalıdır. Bu, sigorta şirketinin talebinize cevap vermediğini veya olumsuz yanıt verdiğini kanıtlamak için gereklidir.
- Başvuru ücretinin ödendiğine dair banka dekontu veya makbuz da dosyanıza eklenmelidir.
- Ayrıca, talebinizi destekleyen ve iddianızın ispatına yardımcı olacağını düşündüğünüz tüm belgeleri de başvuru dosyanıza eklemeniz başvurunuzun sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.
Başvuru süreci ve gereken belgelerle ilgili daha detaylı bilgiye, Komisyonun internet sitesindeki “Başvuru Sırasında İstenecek Belgeler” bölümünden ulaşabilirsiniz.
Sigorta Tahkim Komisyonundaki Başvuru Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?
Başvurunuz Sigorta Tahkim Komisyonuna ulaştıktan sonra, öncelikle Komisyon raportörleri tarafından en geç 15 gün içinde ön inceleme yapılır. Bu incelemenin sonucunda, başvurunuzun sigorta hakemleri tarafından değerlendirilip değerlendirilmeyeceğine karar verilir.
Eğer dosyanızın hakemler tarafından incelenmesine karar verilirse, Komisyon, dosyanızı bağımsız ve uzman hakemlerden oluşan listeden seçilen hakemlere iletir. Hakemlerin, başvurunuzla ilgili inceleme ve değerlendirmelerini tamamlamaları için azami süre 4 ay olarak belirlenmiştir.
Hakemler tarafından verilen karar, Komisyon tarafından taraflara yazılı olarak bildirilir. Böylece, başvurunuzun değerlendirilme ve sonuçlanma süreci toplamda yaklaşık 4 ayı bulabilir.
Sigorta Tahkim Kararlarına İtiraz Edilebilir Mi?
Sigorta tahkimindeki uyuşmazlıklarda, 15.000 TL ve üzerindeki tutarlara ilişkin hakem kararlarına itiraz hakkı bulunmaktadır. Bu tür kararlar için itiraz süresi, karar tarafınıza yazılı olarak bildirildikten sonra 10 gündür.
İtirazınızı yapmak için, Komisyon tarafından sağlanan özel itiraz başvuru formunu eksiksiz doldurmanız ve itiraz başvuru ücretini yatırmanız gerekmektedir. Bu ücret, hakem kararına ilişkin başvuru ücretinin aynısıdır.
İtiraz başvurunuzun zamanında yapıldığını kanıtlamak için PTT kayıtları esas alınır. Süresi içinde posta yoluyla gönderilmeyen ya da geç gönderilen itiraz başvuruları Komisyon tarafından kabul edilmez ve reddedilir.
Sigorta Tahkim Kararlarına Yapılan İtirazlar Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?
Hakem kararlarına yapılan itirazlar, özel olarak oluşturulan itiraz hakem heyetleri tarafından değerlendirilir. Bu heyetler, itirazı en geç 2 ay içinde inceleyip kesin kararlarını verirler.
Verilen karar, karardan sonra en geç 3 iş günü içinde Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından taraflara yazılı olarak bildirilir. Böylece, itiraz süreci hızlı ve etkin bir şekilde sonuçlandırılmış olur.
Sonuç
Sigorta Tahkim Komisyonu, sigorta sektöründe ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümünde taraflara etkili, hızlı ve uygun maliyetli bir alternatif sunmaktadır. Komisyonun yapısı ve işleyişi, sigortalıların haklarını korurken sektörde adil kararların alınmasını sağlamaktadır. Özellikle mahkeme süreçlerinin uzun sürdüğü ve maliyetlerin yüksek olduğu durumlarda, tahkim yolu önemli bir avantaj olarak ön plana çıkar.
Başvuruların belirlenen prosedürlere uygun şekilde yapılması ve sürecin doğru yönetilmesi, Komisyonun sağladığı avantajlardan tam anlamıyla faydalanılabilmesi için kritiktir. Ayrıca, tahkim kararlarına yönelik itiraz mekanizması da sürecin adil ve şeffaf yürütülmesine katkı sağlamaktadır. Sonuç olarak, Sigorta Tahkim Komisyonu, sigortalılar ile sigorta şirketleri arasında yaşanan uyuşmazlıklarda güvenilir ve etkin bir çözüm kapısı olarak değerlendirilebilir.