Boşanma sonrası soyadı değişikliği, boşanmanın en önemli sonuçlarından biridir. Boşanma sonrası soyadı değişikliği konusu, Türk Medeni Kanunu’nun 173. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde şu şekildedir, “Boşanma hâlinde kadın, evlenme ile kazandığı kişisel durumunu korur; ancak, evlenmeden önceki soyadını yeniden alır. Eğer kadın evlenmeden önce dul idiyse hâkimden bekârlık soyadını taşımasına izin verilmesini isteyebilir. Kadının, boşandığı kocasının soyadını kullanmakta menfaati bulunduğu ve bunun kocaya bir zarar vermeyeceği ispatlanırsa, istemi üzerine hâkim, kocasının soyadını taşımasına izin verir. Koca, çocukların soyadlarının değişmesi hâlinde bu iznin kaldırılmasını isteyebilir.”
Bu maddeden de anlaşılacağı üzere boşanmadan sonra soyadı değişikliği yapabilmek için boşanma kararının kesinleşmesi beklenir.
1. Boşandıktan Sonra Soyadının Değiştirilmesi
Boşanmanın sonuçlarından biri olan kadının kimlik bilgilerindeki değişiklikler, evlilik birliğinin kurulmasının doğrudan bir sonucu olarak ortaya çıkar. Kadının soyadındaki değişiklik, evlilik birliği kurulduktan sonra eğer başka bir talepte bulunmazsa evlilik sonrasında farklılık gösterecektir. Kadın, evlilik birliği sona erdikten sonra önceki kızlık soyadını tekrar kullanmak üzere soyadını değiştirebilir. Ancak, kadın evlilik süresince eşinin soyadını benimseyerek çeşitli alanlarda tanınmış olabilir, bu durumlarda kadın boşanma sonrasında eşinin soyadını kullanmaya devam edebilir fakat bunun için eski eşinin onayı gerekebilir.
2. Boşandıktan Sonra Soyadımı Nasıl Değiştiririm?
Boşanma sonrasında, kadının evlenmeden önceki kızlık soyadını alabilmesi için herhangi bir ek işleme gerek yoktur. Ancak bu değişikliğin yapılabilmesi için boşanma kararının kesinleşmiş olması gerekmektedir. Aile mahkemesi hakimi, boşanma kararının kesinleşmesinin ardından nüfus müdürlüğüne yazı yazarak kararın kesinleştiğini bildirir ve soyadının değiştirilmesini talep eder. Bu işlem genellikle bir hafta içinde tamamlanır ve boşanan kadın, E-devlet üzerinden soyadı değişikliğini kontrol edebilir.
3. Boşanma Davası Devam Ederken Soyadımı Değiştirebilir Miyim?
Evlendikten sonra kadının soyadını değiştirebilmesi için boşanması veya boşanma davası açması gerekmez. Kadın, boşanma kararı verilmeden önce de kocasının soyadını kullanmaktan vazgeçebilir. Evli bir kadın, soyadını değiştirmek isterse bunun için dava açması gerekir. Evlilik sırasında herhangi bir talepte bulunmayan kadın evlilik birliği kurulduğu andan itibaren kocasının soyadını almaya başlar.
4. Evlendiğimde Eşimin Soyadını Kullanmasam Olur Mu?
Türk Medeni Kanunu’na göre; kadın evlenmeden önceki soyadını, evlilik işlemleri sırasında veya evlilik sonrasında, evlendirme memuruna ya da Nüfus Müdürlüğüne yapacağı yazılı başvuru ile kocasının soyadının önüne ekleyerek kullanabilir. Yani kadın, ister evlilik sırasında isterse de evlilik gerçekleştikten sonra Nüfus Müdürlüğüne başvurarak hem kendi bekarlık soyadını hem de kocasının soyadını birlikte kullanma hakkına sahiptir. Ancak kanun, kadının sadece bekarlık soyadını kullanmasını tek başına mümkün kılmaz, yani evli bir kadın yalnızca bekarlık soyadını taşıyamaz.
Buna karşılık, Anayasa Mahkemesine yapılan bir bireysel başvuru sonucunda, Türk Medeni Kanunu’ndaki bu düzenlemenin kişi dokunulmazlığına ve bireyin maddi ve manevi varlığının geliştirilmesine aykırı olduğuna karar verilmiştir. Bu karar doğrultusunda, kadınlar artık yalnızca bekarlık soyadını kullanma hakkına sahip olabilmek için belirli bir dava sürecine girmeleri gerekmektedir.
5. Boşandıktan Sonra Soyadımı Değiştirmek Zorunda Mıyım?
Boşanma sonrası soyadı değişikliği, Türk Medeni Kanunu’nun 173. maddesinde yer almaktadır. Bu maddeye göre; boşanma kararı kesinleştikten sonra kadın, eşinin soyadını kullanmayı bırakır ve evlenmeden önceki soyadına geri döner. Ancak aynı maddede, kadına soyadı değişikliği konusunda bir istisna da tanınmıştır. Eğer kadın, boşandığı eşinin soyadını kullanmaya devam etmesinin kendisi için faydalı olduğunu ve bu kullanımın eski eşine zarar vermeyeceğini ispatlarsa, soyadını değiştirmeden kullanmaya devam edebilir. Bu durumda hâkim, kadının soyadının boşanmayla değişmemesi yönünde bir karar verebilir.
Kadının, boşanma davası süresince soyadının değişmemesi talebini dile getirmesi zorunlu değildir. Eğer bu talep dava sürecinde dile getirilmemişse, boşanma kararının ardından 1 yıl içinde eski eşin soyadını kullanmak için başvurulabilir.
6. Boşandıktan Sonra Eski Eşimin Soyadını Hangi Şartlarda Kullanabilirim?
Evlenme ile kadın kocasının soyadını kullanmaya başlar. Evlilik süresince erkeğin soyadı ile tanınan kadının boşanma halinde eski soyadını kullanmaya başlaması pek çok soruna sebep olmaktadır. Boşandığı kocasının soyadı ile tanınan kadın, boşanma halinde yeni bir kimlik edinir.
Kadının boşandığı kocasının soyadını kullanma hakkı; yalnızca kadının kişisel bir hakkı değil, aynı zamanda boşandığı eşinin kimliğiyle de ilgilidir. Bu nedenle, kadının bu hakkı sınırsız ve koşulsuz değildir. Kanuna göre, kadın boşandıktan sonra kocasının soyadını kullanmak isterse, bunun kendisi için bir menfaat oluşturduğunu ve eski kocasına herhangi bir zarar vermeyeceğini ispatlamalıdır. Eğer kadın, bu durumu mahkemeye doğru bir şekilde sunar ve ispatlarsa hâkim, kadının boşandığı kocasının soyadını taşımaya devam etmesine izin verir.
Yani kadının eski eşinin soyadını kullanabilmesi için, belirli bir gerekçe sunması ve kocanın haklarını zedelemediğini mahkemeye ispatlaması gerekir.
7. Eski Eşimin Soyadını Kullanmam İçin Ne Kadar Sürede Dava Açmam Gerekir?
Evliliğin boşanma ile sona ermesinden doğan dava hakları boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden 1 yıl geçmesi ile zamanaşımına uğramaktadır. Bu sebeple evlilik birliği süresince kullanılan soyadını kullanmaya evlilik sonrası devam edilmesine izin verilmesi davasının, boşanmanın kesinleşmesinden itibaren en geç 1 yıl içerisinde açılması gerekmektedir.
8. Boşandıktan Sonra Çocuklarımın Soyadı Ne Olur?
Boşanma durumunda, çocukların soyadı genellikle velayeti alan ebeveynin soyadını taşır. Eğer her iki taraf da çocuğun soyadının değiştirilmesi konusunda anlaşmışsa ve bunu boşanma kararında belirtmişlerse, çocuğun soyadı da bu karara göre değiştirilebilir. Aksi takdirde, çocuğun velayeti kimdeyse o ebeveynin soyadını almaya devam edecektir.
Sonuç
Türk Medeni Kanunu’na göre, evlenen kadın, kocasının soyadını alır ve bu soyadını kullanmaya başlar. Evlilik birliği sona erene kadar kadının soyadı değişmez. Ancak kadın, evlendikten sonra kendi soyadını da kullanmak isterse evlendirme memuruna veya sonrasında nüfus müdürlüğüne başvurarak eşinin soyadının önüne kendi soyadını ekletebilir. Bu süreç, kadın için bir hak olarak tanınmış olup istediği takdirde hem eşinin soyadını hem de kendi soyadını bir arada kullanabilir. Ancak eski eşinin soyadını kullanma hakkı, sınırsız değildir ve belirli koşullar altında kullanılabilir.
Boşanma sonrası, kadının eski soyadını alması için belirli prosedürler bulunmaktadır. Boşanma kararının kesinleşmesinin ardından, kadın eski soyadını kullanmak için herhangi bir ek işleme gerek olmadan nüfus müdürlüğüne başvuru yaparak değişiklik talep edebilir. Ancak kadın, eski eşinin soyadını kullanmaya devam etmek isterse bu talebini mahkemeye sunarak ispatlamak zorundadır. Anayasa Mahkemesinin kararıyla, kadınlar artık yalnızca bekarlık soyadını kullanabilmek için dava açma hakkına sahip olmuştur.